اوراق صکوک، یک ابزار تامین مالی است که معمولا در کشورهای اسلامی استفاده می شود و بر اساس اصول و دستورالعمل های مورد تایید اسلام طراحی شده است. اصطلاح «صکوک» از کلمه عربی «چک» به معنای سند یا چک گرفته شده است. این اوراق مبتنی بر اصل مالکیت مشترک در یک یا چند دارایی و منافع ناشی از آن است.
در امور مالی اسلامی، ربا یا سود ثابت ممنوع است که تامین مالی از طریق اوراق سنتی را با چالش مواجه می کند. برای رفع این چالش، اوراق صکوک برای تامین مالی پروژه های فیزیکی منتشر می شود. با این حال، زمانی که تامین مالی برای کسب یک دارایی یا تامین نقدینگی یک شرکت اقتصادی در نظر گرفته شده است، اوراق مشارکت قابل اجرا نیست و صکوک به یک جایگزین مناسب تبدیل می‌شود.
انواع مختلفی از اوراق صکوک وجود دارد که معمولاً در امور مالی اسلامی استفاده می شود. در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم:
اوراق صکوک سلف مبتنی بر انتشار سفته است که بر خلاف اعتبار عمل می کند. این سفته ها زمانی صادر می شوند که تولید یا ارائه یک محصول خاص هدفمند باشد. صادرکننده صکوک یا بانی، منابع مالی لازم را با صدور سفته تامین می کند، در حالی که سرمایه گذاران در این نوع صکوک، محصول خاص مورد نظر خود را پیش خرید می کنند.
ذکر این نکته ضروری است که اوراق قرضه مبتنی بر بهره که به اوراق صکوک منفعت نیز معروف است، در امور مالی اسلامی جایز تلقی نمی شود. در عوض، اصول مالی اسلامی حکم می‌کند که صکوک باید بر اساس مالکیت دارایی‌ها یا خدمات مشهود باشد. در این زمینه، اصطلاح “صکوک سود سینادارو” نامشخص است و ممکن است با اصول مالی اسلامی همخوانی نداشته باشد.
نوع دیگر صکوک اوراقی است که نشان دهنده مالکیت مشترک خدماتی است که بر اساس عقد جعاله انجام و تحویل می شود. نتیجه قرارداد می تواند یک امتیاز مالی یا یک دارایی فیزیکی باشد.
علاوه بر این، اوراق صکوک وام مسکن وجود دارد که توسط ناشر برای خرید مطالبات وام مسکن منتشر می شود. این مطالبات، مطالبات بلندمدت اشخاص حقوقی است که ناشی از عقود معاوضه از قبیل بیع اقساطی، اجاره مشمول تملک و رهن به استثنای پیش پرداخت است. مثلا صکوک رهن خودرو.
اوراق خرید دین، اوراق بهاداری است که به منظور خرید مطالبات بلندمدت اشخاص حقوقی به استثنای مطالبات ناشی از قرارداد سلف منتشر می شود. مطالبات این نوع صکوک به مطالبات ریالی بلندمدت اشخاص حقوقی از اشخاص حقیقی و حقوقی ناشی از عقود مبادله ای از قبیل بیع اقساطی، اجاره مشروط به مالکیت و تامین به جز پیش پرداخت اطلاق می گردد.
از سوی دیگر، اوراق قرضه معمولاً توسط دولت‌ها، تعاونی‌ها یا شرکت‌های خصوصی منتشر می‌شود و نشان دهنده مالکیت دارندگان اوراق قرضه در یک دارایی واقعی است. تا زمان سررسید اوراق، هرگونه تغییر در قیمت دارایی متوجه صاحبان اوراق می شود. نمونه ای از این نوع صکوک مشارکت شهرداری مشهد است.
اوراق صکوک مضاربه توسط یک مؤسس برای جمع آوری وجوه برای انجام فعالیت های اقتصادی یا تجاری سودآور منتشر می شود. در پایان هر معامله یا بازه زمانی، سود حاصل از فعالیت بر اساس نسبت های مندرج روی اوراق، بین موسس و صاحبان اوراق تقسیم می شود. این نوع صکوک بر اساس اصل مضاربه که عقد تقسیم سود بین دو طرف است می باشد. یک حزب، معروف به مضارب، تخصص را ارائه می دهد و تجارت را مدیریت می کند، در حالی که طرف دیگر، معروف به رب المال، سرمایه را فراهم می کند. سود بر اساس یک نسبت از پیش تعیین شده مورد توافق طرفین تقسیم می شود.
اوراق مزارعه نشان دهنده مالکیت مشترک دارندگان اوراق قرضه در زمین، مزارع کشاورزی یا سایر نهاده های تولید کشاورزی خاص است که بر اساس قرارداد مزرعه برای کشت به عامل مزرعه داده می شود.
از طرف دیگر اوراق استخدامی بر اساس قرارداد مساکات به منظور باغداری برای کارگزار قرارداد صادر می شود. این نوع صکوک نشان دهنده مالکیت مشترک دارندگان اوراق قرضه در باغ، باغ های مثمر یا سایر نهاده های باغبانی خاص است.
اوراق قرضه صکوک طیف وسیعی از مزایای را ارائه می دهد، از جمله:
پاسخ : صکوک جمع کلمه عربی «چک» به معنای سند و ترجمه عربی کلمه انگلیسی چک است.
پاسخ : اوراق صکوک یک ابزار تامین مالی است که در کشورهای اسلامی استفاده می شود و بر اساس اصول و رهنمودهای مورد تایید اسلام طراحی می شود. مهمترین ویژگی این اوراق، مالکیت مشترک یک یا چند دارایی و منافع ناشی از آن است.
پاسخ : اوراق مرابحه اوراق بهاداری است که دارندگان آن مشترکاً دارایی های مالی به دست آمده بر اساس قرارداد مرابحه را در اختیار دارند. این اوراق با بازدهی ثابت منتشر شده و در بازار ثانویه قابل فروش است. نمونه ای از این نوع صکوک، صکوک ۴۱۲ مرابحه سایپا است.
پاسخ : اوراق مشارکت معمولاً توسط دولت ها، تعاونی ها یا شرکت های خصوصی منتشر می شود و نشان دهنده مالکیت دارندگان اوراق قرضه در یک دارایی واقعی است. تا سررسید اوراق، هرگونه تغییر در قیمت دارایی متوجه صاحبان اوراق مشارکت است. نمونه ای از این نوع صکوک مشارکت شهرداری مشهد است.
می‌خواهم اولین نفری باشم که از پست‌هایی که در آرادفین منتشر می‌شود، آگاه شوم.
