صندوق شاخص، نوعی صندوق سرمایه گذاری است که عملکرد یک شاخص بازار خاص، مانند شاخص کل بورس تهران و یا شاخص هم وزن ( یا در بورس آمریکا مانند S&P 500 و میانگین صنعتی داوجونز) را دنبال می کند. صندوقهای شاخص بهجای تلاش برای شکست دادن بازار با انتخاب سهام منفرد، هدفشان مطابقت با عملکرد شاخصی است که دنبال میکنند.
هدف یک صندوق سرمایه گذاری شاخص، تکرار عملکرد شاخص است، نه تلاش برای عملکرد بهتر از آن.
تفاوت اصلی بین صندوق های شاخص و سهام این است که، صندوق های شاخص برای ردیابی یک شاخص بازار خاص طراحی شده اند، در حالی که صندوق های سهام برای سرمایه گذاری در سهام منفرد طراحی شده اند. صندوقهای شاخص معمولاً متنوعتر از صندوقهای سهام هستند، زیرا در طیف گستردهای از سهام یا سایر داراییها سرمایهگذاری میکنند. علاوه بر این، صندوقهای شاخص معمولاً در مقایسه با صندوقهای سهامی که به طور فعال مدیریت میشوند، کارمزد و هزینههای کمتری دارند.
صندوق های سرمایه گذاری شاخص می توانند برای طیف وسیعی از سرمایه گذاران مناسب باشد. از جمله کسانی که:
انواع مختلفی از صندوق های شاخص در ایران وجود دارد که عبارتند از:
صندوقهای سرمایهگذاری شاخص، نوعی از صندوقهای سرمایهگذاری هستند که هدف آن ردیابی دقیق یک شاخص خاص بازار سرمایه است و باعث میشود که آنها ارتباط نزدیکی با بازار سهام و شاخص بورس داشته باشند. این شاخص نشان دهنده میانگین فعالیت تمامی نمادهایی است که به صورت فعال در بورس معامله می شوند. با این حال، شرکتهای بزرگ تر با داراییهای بالاتر، تأثیر بیشتری بر تغییرات شاخص دارند.
مدیران این صندوقها تلاش میکنند سبدی از اوراق بهادار ایجاد کنند که ترکیب و وزن شاخص پایه را منعکس کند. در ایران تنها شاخصهای بورس که برای صندوقهای سرمایهگذاری مناسب هستند عبارتند از : شاخص کل بورس، شاخص کل هم وزن، شاخص 50 شرکت برتر و شاخص 30 شرکت بزرگ میشود.
صندوقهای سرمایهگذاری مبتنی بر شاخص، بیشتر سرمایه خود را در بازارهای شاخص هدف سرمایهگذاری میکنند، با هدف همسویی پرتفوی سرمایهگذاری خود با شاخص بورس.
یک صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر شاخص، منابع خود را بر اساس یک الگوی از پیش تعیین شده بر اساس یکی از شاخص های موجود در بازار سرمایه گذاری می کند. در حال حاضر تنها چهار صندوق سرمایه گذاری شاخص فعال در ایران وجود دارد.
شایان ذکر است که اولین صندوق شاخص، توسط کارآفرین جان سی بوگل ایجاد شد که بر اساس شاخص “S&P 500” بود.
ترکیب دارایی یک صندوق شاخص، نشان دهنده استراتژی صندوق است. از این نظر صندوق های شاخص، مشابه صندوق های بورسی هستند. با این حال، تفاوت بین صندوق های سهام و صندوق های شاخص، در انتخاب سهام شرکت است.
صندوقهای شاخص تمایل به خرید سهام شرکتهای بزرگتری دارند که در شاخص پایه گنجانده شدهاند. از سوی دیگر، صندوقهای سهام هر نوع سهامی را که میتواند بدون توجه به تأثیر آن بر شاخص، سود ایجاد کند، در نظر میگیرد.
صندوقهای سرمایهگذاری شاخص، معمولاً 80 درصد از فعالیت خود را به خرید سهام شرکتهای بزرگی که شاخصساز محسوب میشوند، اختصاص میدهند و 20 درصد باقیمانده را در اوراق قرضه، سپردههای با درآمد ثابت و سایر سرمایهگذاریهای مشابه سرمایهگذاری میکنند.
سود بیشتر
پتانسیل برای سود بیشتر به دلیل نوسانات در بازار سهام.
هزینههای پایین
صندوقهای شاخص، معمولاً کارمزد و هزینههای کمتری در مقایسه با وجوه مدیریت شده فعال دارند.
ضرر کمتر
صندوق های شاخصی در مواقع نزول بازار می توانند ضرر کمتری را متحمل شوند، با توجه به اینکه بخشی از دارایی های آن ها، اوراق قرضه، سپردههای با درآمد ثابت و سایر سرمایهگذاریهای مشابه است که ریسک آن ها صفر است.
تنوع
با سرمایه گذاری در یک صندوق شاخص، در معرض طیف گسترده ای از سهام یا سایر دارایی ها قرار می گیرید که می تواند به کاهش ریسک کلی سرمایه گذاری شما کمک کند.
مدیریت غیرفعال
صندوق های شاخص نیاز به مدیریت فعال کمتری دارند که می تواند منجر به گردش مالی کمتر و مالیات بر عایدی سرمایه کمتر شود.
معایب صندوق های سرمایه گذاری شاخص عبارتند از :
انعطاف پذیری محدود
از آنجایی که صندوق های شاخص برای ردیابی یک شاخص خاص طراحی شده اند، ممکن است برای سرمایه گذارانی که خواهان کنترل بیشتری بر سرمایه گذاری خود هستند مناسب نباشد.
عدم تضمین بازدهی
در حالی که صندوق های شاخص از لحاظ تاریخی بازدهی خوبی را در بلندمدت ارائه کرده اند، هیچ تضمینی برای ادامه این روند در آینده وجود ندارد.
احتمال خطای ردیابی
از آنجایی که صندوق های شاخص برای ردیابی یک شاخص طراحی شده اند، ممکن است به دلیل عواملی مانند کارمزد، هزینه ها و هزینه های معاملاتی با عملکرد شاخص مطابقت نداشته باشند.
ریسک کاهش قیمت
خطر کاهش قیمت واحدهای صندوق همیشه وجود دارد ولی در حالت کلی، معمولا همگام با شاخص کل حرکت می کنند.
صندوق های سرمایه گذاری شاخص برای افرادی مناسب است که به دنبال سرمایه گذاری با ریسک کمتر در بازار سهام هستند و در عین حال مشارکت بالایی در خرید سهام دارند. در مقایسه با صندوقهای سهام، ریسک مرتبط با سرمایهگذاری در صندوقهای شاخص پایینتر است، و آنها را به گزینهای محبوب برای افرادی تبدیل میکند که سرمایهگذاری مطمئن را در اولویت قرار میدهند.
سرمایه گذاری در صندوق های شاخص، بسته به نوع صندوق از روش های مختلفی امکان پذیر است. برخی از صندوق های شاخص در قالب صندوق های قابل معامله در بورس (ETF) ارائه می شوند که می توانند مانند سهام عادی در بازار سهام خریداری شوند. برای سرمایه گذاری در این صندوق ها باید کد بورسی داشت و در کارگزاری عضویت داشت.
سایر صندوقهای شاخص ممکن است از طریق روشهای سنتی ارائه شوند و از طریق یک دفتر نمایندگی یا وبسایت رسمی شرکت قابل خریداری باشند. روش خاص سرمایه گذاری در صندوق شاخص ممکن است بسته به صندوق و ساختار آن متفاوت باشد.
در بازار سهام ایران در حال حاضر تنها چند صندوق شاخص فعال وجود دارد. با این حال پیش بینی می شود در آینده تعداد صندوق های شاخص افزایش یابد. در حال حاضر سه صندوق شاخص و یک صندوق بر اساس شاخص 30 شرکت بزرگ فعال در بازار سرمایه ایران وجود دارد.
اکثر صندوق های شاخص در ایران بر اساس شاخص کل بورس فعالیت می کنند و معمولاً از طریق سامانه معاملات آنلاین سهام برای سرمایه گذاری در دسترس هستند. یکی از مهمترین مزایای سرمایه گذاری در صندوق های شاخص، کاهش هزینه های مدیریت و مدیریت پرتفوی در مقایسه با صندوق های سنتی سهام است.
صندوق های شاخص در ایران عبارتند از :
صندوق سرمایه گذاری شاخص کارآفرین در سال 1388 تأسیس شد و از آن زمان تاکنون عملیاتی شده است. این صندوق توسط بانک کارآفرین تضمین می شود و متولی آن یک شرکت مشاوره سرمایه گذاری است. واحدهای این صندوق از طریق صدور و ابطال معامله می شود. طی یک سال گذشته بازدهی صندوق تقریباً 4- درصد بوده است در حالی که از ابتدای فعالیت تاکنون بیش از 3200 درصد بازدهی داشته است.
صندوق سرمایه گذاری شاخص کاردان، در واقع یک صندوق قابل معامله در بورس (ETF) است، نه یک صندوق سرمایه گذاری مشترک. کاردان نوعی از صندوق شاخص است که مانند سهام در بورس معامله می شوند.
صندوق سرمایه گذاری شاخص کاردان (ETF) عملکرد TEDPIX (شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران) را دنبال می کند و از سال 1393 فعالیت خود را آغاز کرده است. متولی این صندوق موسسه حسابرسی کاردان است و در بورس اوراق بهادار تهران (TSE) معامله می شود. از زمان آغاز به کار، بازدهی 1676 درصدی داشته است و بازده آن در سال گذشته حدود -1.1 درصد بوده است. سرمایه گذاران می توانند از طریق حساب های کارگزاری خود در بورس اوراق بهادار، واحدهای صندوق سرمایه گذاری شاخص کاردان (ETF) را خریداری و بفروشند.
این صندوق سرمایه گذاری شاخص بازا، فعالیت خود را از آذرماه 1398 آغاز کرده است و متولی صندوق اوراق بهادار رازک می باشد و واحدهای صندوق از طریق بورس معامله می شود. هدف این صندوق پیگیری عملکرد شاخص است که شامل 50 شرکت برتر از نظر ارزش بازار پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. تا پایان سال 1400، این صندوق حدود 45 درصد بازده داشته است.
صندوق سرمایه گذاری شاخص 30 شرکت بزرگ فیروزه یک ETF (صندوق قابل معامله در بورس) است، که می توان آن را مانند سهام در بورس خرید و فروش کرد. فعایت خود را از سال ۱۳۹۳ فعالیت میکند و تاکنون توانسته است ۱۵۶۳ درصد بازدهی داشتهباشد. بازدهی یک سال اخیر این صندوق هم منفی ۱۰/۵- درصد بودهاست. متولی این صندوق، مؤسسه حسابرسی آگاهان و همکاران است.
صندوقهای سرمایهگذاری شاخص، گزینهای عالی برای سرمایهگذارانی هستند که میخواهند بازدهی بازار را با ریسک پایینتر و کارمزد مدیریت کمتر به دست آورند. آنها همچنین برای کسانی که می خواهند با سرمایه گذاری در طیف گسترده ای از سهام، سبد سرمایه گذاری خود را متنوع کنند مناسب هستند. مهم است که در نظر داشته باشید که مانند هر سرمایه گذاری، ریسک هایی نیز وجود دارد و سرمایه گذاران باید قبل از سرمایه گذاری در هر صندوق شاخص، تحقیقات خود را انجام دهند.
میخواهم اولین نفری باشم که از پستهایی که در آرادفین منتشر میشود، آگاه شوم.
