حق تقدم چیست؟ | به زبان ساده

مفهوم حق تقدم، مبتنی بر قانون تجارت است و به شرایطی مربوط می شود که شرکت قصد دارد سرمایه خود را از طریق تزریق نقدی افزایش دهد. در این گونه موارد، سهامداران فعلی شرکت برای خرید سهام جدید، در اولویت هستند. برای تسهیل این فرآیند، این شرکت اوراق قرضه با عنوان ” حق تقدم خرید سهام ” منتشر می کند. این اوراق بر اساس درصد مالکیت و درصد افزایش سرمایه، به سهامداران تعداد معینی حق تقدم اعطا می کند. پس از تصویب سهم نقدی سهامداران برای افزایش سرمایه در مجمع، حق تقدم به پرتفوی آنها اضافه می شود.

نماد حق تقدم در بورس

به هر شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار یک نماد تجاری منحصر به فرد اختصاص می یابد. وقتی صحبت از حق تقدم به میان می آید، نماد خاصی به هر شرکت اختصاص داده می شود. این نماد با افزودن حرف ” ح ” به انتهای نماد معاملاتی شرکت ایجاد می شود. به عنوان مثال اگر نماد معاملاتی شرکت فولاد مبارکه اصفهان ” فولاد ” باشد، نماد حق تقدم آن ” فولادح ” خواهد بود. بنابراین، هر نماد معاملاتی که با حرف “ح” ختم می شود، نشان دهنده حق تقدم برای یک شرکت خاص پذیرفته شده در بورس است.

تخصیص حق تقدم

تعداد حق تقدم اعطایی به سهامداران، بر اساس تعداد فعلی سهام و درصد افزایش سرمایه تعیین می شود. به عنوان مثال، اگر شرکتی با 1000 سهم قصد دارد سهام خود را دو برابر کند (2000 سهم)، سهامداری که در حال حاضر 5% از سهام شرکت را در اختیار دارد، قبل از افزایش سرمایه، 50 سهم را در اختیار دارد. برای حفظ 5 درصد مالکیت سهام پس از افزایش سرمایه، این سهامدار باید 50 سهم اضافی را خریداری کند که از طریق تخصیص 50 حق تقدم محقق می شود. این حقوق با پرداخت قیمت تعیین شده به ازای هر حق معمولاً حدود 100 تومان (قیمت اسمی) قابل تبدیل به سهام عادی است. این امر منجر به افزایش تعداد سهامداران به 100 سهم می شود.

شایان ذکر است که تخصیص حق تقدم به سهامداران، تنها زمانی قابل اجرا است که شرکت سهام جدیدی را برای فروش برای افزایش سرمایه منتشر کند. این به عنوان افزایش سرمایه آورده نقدی یا مطالبات حال شده، شناخته می شود. اما در مواردی که سرمایه از محل سود انباشته افزایش می یابد، بدون اعطای حق تقدم به سهامداران، سود به سهام تبدیل می شود.

نکاتی در مورد گواهی حق تقدم خرید سهام

پس از تصویب افزایش سرمایه در مجمع شرکت، گواهی حق تقدم خرید سهام برای سهامداران ارسال می شود. این فرم شامل جزئیات مربوط به افزایش سرمایه شرکت می باشد.

پس از دریافت گواهی حق تقدم، سهامداران سه گزینه دارند:

الف) تبدیل حق تقدم به سهام:

سهامدارانی که تمایل به حفظ درصد مالکیت خود در شرکت و مشارکت در افزایش سرمایه دارند، باید فرم گواهی حق تقدم را در مهلت تعیین شده تکمیل و به شرکت تحویل دهند. همچنین باید مبلغ اسمی هر سهم را که معمولاً هر سهم یک هزار ریال (100 تومان) می باشد تا مهلت تعیین شده به حساب شرکت واریز و مراتب را به شرکت اطلاع دهند.

لازم به ذکر است که شرکت، اطلاعیه ای را با جزئیات این روند در وب سایت کدال منتشر خواهد کرد. سهامداران برای اطلاع از مهلت، دستورالعمل پرداخت، شماره حساب ها و سایر اطلاعات مربوطه به این اطلاعیه مراجعه کنند. در صورت داشتن هر گونه سوال یا ابهامی، باید با واحد امور سهام شرکت تماس بگیرند تا توضیحات بیشتری ارائه شود.

ب) فروش حق تقدم:

پس از شروع معاملات حق تقدم در بازار، به مدت 60 روز حق تقدم ها قابل معامله است. البته در صورت درخواست شرکت و تایید سازمان بورس این مدت ممکن است تمدید شود. سهامدارانی که به آنها حق تقدم اعطا شده است، می توانند در این مدت آنها را بفروشند و از وجوه حاصل از آن، به دلخواه خود استفاده کنند. در این مرحله محدودیتی در تعداد تراکنش وجود ندارد و هر فرد می تواند چندین بار حق تقدم خرید و فروش کند.

دامنه نوسان قیمت های حق تقدم برای شرکت های بورسی دو برابر دامنه نوسان سهام شرکت است. این به این معنی است که نماد حق تقدم، می تواند 10 درصد در هر جهت نسبت به قیمت بسته شدن روز قبل نوسان داشته باشد. به این ترتیب، کسانی که حق تقدم خرید و فروش می کنند باید بدانند که ریسک آن بیشتر از خرید و فروش سهام عادی است. برای شرکت های فرابورسی محدوده نوسان حق تقدم برابر با دامنه نوسان سهام شرکت است.

ج) عدم واریز مبلغ اسمی یا عدم فروش حق تقدم:

در صورتی که دارنده حق تقدم نسبت به فروش آن در مهلت تعیین شده اقدام ننماید و یا تا مهلت مقرر مبلغ اسمی را به حساب شرکت واریز ننماید، حقوق او سلب خواهد شد.

پس از توقف معاملات نماد حق تقدم، نماد از کلیه پرتفوی دارایی ها حذف می شود. سپس این شرکت تحقیقاتی را برای تعیین تعداد حق تقدم هایی که مبلغ اسمی برای آنها واریز نشده است، انجام می دهد و آنها را در فرآیندی به نام “اشتراک عمومی” می فروشد. وجوه حاصل از فروش این حق تقدم استفاده نشده، پس از کسر بهای تمام شده و کارمزد فروش به سهامدارانی تعلق می گیرد که از حق تقدم خود استفاده نکرده اند. جزئیات مربوط به این فرآیند در سایت کدال منتشر شده است و هرگونه سوال یا ابهام باید به اداره امور سهام شرکت پاسخ داده شود.

در مرحله پذیره نویسی عمومی، خریداران حق تقدم باید بهای خرید و همچنین مبلغ اسمی (به هزار ریال) هر حق را بپردازند. خریداران در این مرحله نمی توانند حق تقدم را بفروشند و باید منتظر بمانند تا فرآیند تبدیل حق تقدم به سهام انجام شود.

معایب حق تقدم چیست؟

چند معایب مربوط به حق تقدم وجود دارد:

فرآیند پذیره نویسی زمان بر: فرآیند پذیره نویسی ارائه حق تقدم می تواند زمان بر باشد و ممکن است باعث تاخیر در روند افزایش سرمایه شود.

خطر نوسانات بازار: اگر بازار در طول دوره معاملات حق تقدم، روند نزولی را تجربه کند، سهامدارانی که حق تقدم را خریداری کرده اند ممکن است متحمل ضرر شوند.

نیاز به دانش و تجربه: تصمیم گیری در مورد خرید یا عدم خرید حق تقدم به دانش، اطلاعات، تجربه و استراتژی سهامداران بستگی دارد. بنابراین، ارائه یک توصیه کلی در مورد خرید حق تقدم چالش برانگیز است.

خطر زیان مالی: اگر سهامداران از معامله کردن حق تقدم آگاه نباشند یا به دلیل محدودیت های مالی نتوانند در آن شرکت کنند، ممکن است در نهایت منافع بالقوه را از دست بدهند.

به طور کلی، در حالی که حق تقدم می تواند مزایایی را برای سهامداران ایجاد کند، خطرات و معایب بالقوه ای نیز در ارتباط با آنها وجود دارد.