بازار بورس از دو بازار اولیه و ثانویه تشکیل می‌شود. البته این دو بازار از هم جدا نیستند بلکه شرکت‌هایی که اقدام به عرضه اولیه سهام می‌کنند را در بازار اولیه و شرکت‌هایی که این مرحله را گذرانده‌اند در بازار ثانویه قرار می‌دهند. به نوعی می‌توان گفت مفهوم بازارهای اولیه و ثانویه برای نشان دادن شرکت‌های تازه کار و با سابقه در بورس می‌باشد. شرکت‌هایی که می‌خواهند به تازگی در بورس فعالیت کنند از طریق عرضه اولیه، سهام خودشان را به صورت عمومی برای مردم ارائه می‌نمایند. عرضه اولیه را به صورت مختصر IPO می‌نامند و گام مهمی در رشد یک تجارت محسوب می‌شود. با توجه به اینکه در اکثر موارد خرید سهام عرضه اولیه سود تقریبا تضمین شده دارد، بسیاری از سهامداران بورس ترجیح می‌دهند این گونه سهام را خریداری کنند.
قبل از عرضه اولیه سهام، تجارت یک شرکت با سهامداران محدود انجام می‌شود. در واقع بسیاری از افرادی که سهام شرکت را قبل از این عرضه در اختیار داشتند در محدوده بنیانگذاران شرکت، خانواده و دوستان یا سرمایه‌گذاران حرفه‌ای تعریف می‌شوند. عرضه اولیه، شرکت را از این حالت خارج می‌کند و جریان سرمایه عمومی را به سمت آن هدایت می‌نماید. در واقع IPO یک گام بزرگ برای شرکت‌ها محسوب می‌شود چرا که دسترسی آنها را برای جمع آوری سرمایه بسیار زیادی تسهیل می‌کند. پس از عرضه اولیه، آن شرکت می‌تواند در بازار بورس فعالیت کند و از طریق سرمایه‌ای که در آنجا کسب می‌نماید فعالیت خود را به راحتی گسترش دهد.
عرضه اولیه سهام با وجود مزایای بسیار زیادی که برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران به طور همزمان دارد اما فرایندی چالش برانگیز هم محسوب می‌شود. البته در کنار چالش برانگیز بودن معمولاً این فرایند زمان زیادی هم از شرکت‌ها می‌گیرد. شرکت‌ها برای اینکه بتوانند وارد بازار بورس شوند و عرضه اولیه را انجام دهند باید مقدمات این کار را آماده سازند. سازمان بورس و اوراق بهادار اسناد و مدارکی را تعیین می‌کند که شرکت‌ها جهت فعالیت در بورس باید آنها را آماده سازند. همچنین آنها باید این موضوع را در نظر داشته باشند که پس از ورود به بورس تحت نظارت عمومی سرمایه‌گذاران و سهامداران هستند. ضمناً شرکت‌ها باید این نکته را هم در نظر داشته باشند که تعیین قیمت عرضه اولیه برای هر سهم کار دشواری محسوب می‌شود. آنها باید از افراد خبره برای تعیین این رقم کمک بگیرند.
عرضه اولیه سهام معمولا از طرف سهامداران و سرمایه‌گذاران بازار بورس همواره مورد استقبال قرار گرفته است. دلیل مهم و کلی آن این است که عرضه اولیه همیشه سودآور بوده و سرمایه افراد را چند برابر کرده است. اما قطعاً این سودآور بودن بی دلیل اتفاق نمی‌افتد. سهام شرکت‌ها در عرضه اولیه کمتر از ارزش ذاتی خود منتشر می‌شود. طبیعتاً خرید این سهام و فروش آن در زمانی که به ارزش ذاتی خود برسد برای سپرده‌گذاران بورس سود خوبی به همراه خواهد داشت. از طرفی به دلیل اینکه برای خرید عرضه اولیه تقاضای بسیار زیادی وجود دارد طبیعتاً در بازه زمانی کوتاه مدت سود خوبی نصیب سهامداران خواهد کرد.
برای اینکه با عرضه اولیه سهام بیشتر آشنا شوید، لازم است اصطلاحات متداول آن را بشناسید. اصطلاحاتی که بیشتر در این عرضه مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
عرضه اولیه سهام برای شرکت‌ها مزایای بسیار زیادی خواهد داشت. از جمله مزایای این کار برای شرکت‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
برای خرید عرضه اولیه سهام، ابتدا باید فرایند ورود به بازار بورس را پشت سر بگذارید. برای این کار باید به سامانه سجام بروید و پس از پشت سر گذاشتن فرایند ثبت نام و احراز هویت، کد بورسی دریافت نمایید. با دریافت کد بورسی می‌توانید در کارگزاری‌ها ثبت نام کنید و به عنوان یک کاربر بازار سرمایه شناخته شوید. پس از آنکه توانستید در یکی از کارگزاری‌ها حساب کاربری ایجاد نمایید باید به دنبال این باشید که از زمان عرضه اولیه سهام اطلاع پیدا کنید. معمولاً زمان عرضه اولیه شرکت‌ها به وسیله رسانه‌های گوناگون اعلام می‌شود. ضمناً برخی از کارگزاری‌ها زمان این اتفاق را برای کاربران خود پیامک می‌کنند. پس از اینکه متوجه شدید عرضه اولیه در چه زمانی رقم می‌خورد کافی است به سامانه معاملاتی بورس وارد شوید و نسبت به خرید سهام اقدام نمایید. توجه داشته باشید که هر کد بورسی فقط تعداد محدودی سهام عرضه اولیه می‌تواند خریداری کند.
خرید عرضه اولیه سهام بدون نقدینگی فقط در برخی از کارگزاری‌ها انجام می‌شود. این گونه کارگزاری‌ها برای آنکه مشتریان بیشتری را به سمت خود جذب نمایند بدون وجود نقدینگی از سمت آنها امکان خرید عرضه اولیه را برای کاربران فراهم می‌سازند. به عبارت بهتر کارگزاری‌ها به نمایندگی از کاربر خود برای او عرضه اولیه خریداری می‌کنند. به نوعی می‌توان گفت آنها به سرمایه‌گذار خود برای خرید عرضه اولیه وام می‌دهند. البته سهامدار باید حداکثر ظرف چند روز هزینه خرید سهام را با کارگزاری تسویه کند. در صورتی که او تسویه حساب نکند کارگزاری سهام عرضه اولیه او را به صورت اتوماتیک می‌فروشد.
همانگونه که در بخش‌های قبلی گفتیم خرید عرضه اولیه سهام در اکثر موارد برای سرمایه‌گذاران بورس با سود همراه بوده است. تا به حال بیش از ۹۰ درصد عرضه‌های اولیه حداقل ۲۰ تا ۳۰ درصد سود برای سپرده گذاران به همراه داشته است. در برخی موارد میزان سودی که عرضه‌های اولیه به همراه داشته‌اند حتی از ۱۰۰ هم عبور کرده است. با توجه به این نکات به نوعی می‌توان گفت خرید عرضه اولیه سهام، سود تضمین شده دارد اما نمی‌توانیم رقم دقیق آن را به درستی تخمین بزنیم. البته این نکته را هم باید اضافه کنیم که هیچ قانونی مبنی بر این وجود ندارد که حتماً عرضه اولیه باید سودآور باشد. از طرف دیگر باید این موضوع را در نظر قرار دهیم که به دلیل محدودیت خرید سهام عرضه اولیه معمولاً سودی که از این طریق به دست می‌آید رقم جالب توجهی را برای سهامدار به همراه ندارد.
در بخش‌های قبلی گفتیم که با وجود سودآوری عرضه اولیه سهام اما این سود در اکثر موارد رقم جالب توجهی را به ارمغان نمی‌آورد. معمولاً سود سهام عرضه اولیه در بهترین حالت در حد چند صد هزار تومان می‌باشد. به همین دلیل در سالیان اخیر بسیاری از سهامداران با تجربه ترجیح می‌دهند در عرضه‌های اولیه شرکت نداشته باشند. با این وجود شرکت در عرضه اولیه برای افرادی که به تازگی وارد بازار بورس شدند پیشنهاد می‌شود. با توجه به اینکه این افراد هنوز دانش تحلیلی قوی در بورس ندارند و از آشنایی کافی با این فضا برخوردار نمی‌باشند بهتر است شروع کار خود را صرفاً حضور در عرضه‌های اولیه قرار دهند.
در کنار خرید عرضه اولیه آنها می‌توانند دانش بورسی خود را تقویت کنند و در آینده برای شرکت در معاملات دیگر بازار بورس آماده شوند. دقت داشته باشید که دانش تحلیلی به صورت خدادادی در ذهن هیچ انسانی وجود ندارد و با حضور در کلاس‌های آموزشی که موسسات گوناگون مثل آرادفین برگزار می‌کنند، حاصل می‌شود. اگر می‌خواهید در آینده بورس ایران در گروه برنده قرار بگیرید و همیشه کسب سود نمایید باید در این دوره‌های آموزشی شرکت داشته باشید.
می‌خواهم اولین نفری باشم که از پست‌هایی که در آرادفین منتشر می‌شود، آگاه شوم.
