تغییرات اساسی در پروتکلهای یک شبکه بلاک چین که زیربنای اصلی ارزهای دیجیتال محسوب میشود را هاردفورک میگویند. در حقیقت hardfork به به روز رسانیهای نرمافزاری جدیدی اشاره دارد که توسط نودهای بلاک چین اجرا میشوند و با پروتکل بلاکچین موجود ناسازگار هستند. در حقیقت hardfork یک ارز دیجیتال را به دو قسمت تقسیم میکند و میتواند منجر به اعتبارسنجی بلوکها و تراکنشهایی شود که قبلاً نامعتبر یا معتبر بودهاند. همین موضوع هم سبب شده است که توسعه دهندگان مجبور باشند آخرین نسخه نرمافزار پروتکل را بر روی سیستم خود نصب نمایند. جالب است بدانید در نوامبر ۲۰۲۰ هم اتریوم و هم بیت کوین کش به دلایل مختلف دچار hardfork شدهاند و جامعه آنها به دو دسته متفاوت تبدیل گریده است. مثلاً در جامعه بیت کوین کش زنجیره جدیدی به نام نود بیت کوین کش ایجاد شد و جالب است بدانید که قدرت آن در حال حاضر نسبت به بیت کوین کش رسمی بیشتر میباشد.
با توجه به اینکه هاردفورک روی شبکه بلاکچین اتفاق میافتد ابتدا بهتر است با این شبکه آشنا شویم. هر بلاکچین توسط مجموعهای از قوانین مختلف یا پروتکلهای گوناگون اداره میشود. به عبارت بهتر بلاک چین پایگاه داده دیجیتالی از تراکنشها است که توسط شبکهای ازسرورهای رایانهای نگهداری میشود. هر یک از کاربران بلاک چین یک کپی از پایگاه داده این شبکه را ذخیره سازی میکنند. برای اینکه یک بلوک جدید به بلاک چین افزوده شود باید روی آن توافق حاصل گردد و در صورت عدم توافق آن بلوک کنار گذاشته خواهد شد. پس از اضافه شدن بلوک جدید نسخه نوین بلاک چین که به آن دفتر کل دیجیتال هم گفته میشود برای همه کاربران ارسال میگردد. با توجه به نگهداری بلاک چین توسط همه کاربران دستکاری در آن بسیار سخت خواهد بود. در این فناوری افراد مختلف بدون دخالت شخص ثالث میتوانند با یکدیگر ارتباط بگیرند.
برای اینکه مفهوم هاردفورک در دنیای ارز دیجیتال را بهتر درک کنیم ابتدا باید با خود فورکها آشنا شویم. فورک در یک بلاک چین ارز دیجیتال زمانی اتفاق میافتد که اکثر کاربران آن نتوانند در مورد به روز رسانیها به توافق برسند. شبکههای مختلف بلاکچین از جمله بیت کوین و اتریوم به دلیل عدم توافق کاربران برای به روز رسانیهای نرمافزاری بحث برانگیز تا به حال این اتفاق را تجربه کردهاند. با این حال فورکها را به طور کلی میتوانیم در دو شاخه تصادفی و عمدی تقسیم کنیم. فورکهای تصادفی زمانی اتفاق میافتند که دو یا چند بلوک به طور همزمان پیدا شوند و زمانی که بلوکهای بعدی اضافه میشوند، مشکل آنها حل شده و یکی از زنجیرهها نسبت به دیگری طولانیتر خواهد شد.
در چنین حالتی شبکه بلاکچین، زنجیره کوتاهتر را که به آن بلوکهای یتیم میگویند رها میکند. در چنین شرایطی طبیعتاً ماینری که بلوک یتیم را استخراج کرده پاداش این کار و کارمزد آن را از دست میدهد. با این وجود هیچ تراکنشی تحت تاثیر قرار نمیگیرد چرا که هر دو بلوک دارای تراکنشهای یکسانی هستند. فورکهای عمدی نیز فقط قوانین بلاکچین را تغییر میدهند و شامل دو نوع مختلف هستند که آنها را هارد فورک و سافت فورک مینامیم.
هارد فورک عملاً بر اثر تغییر قوانین در یک بلاک چین به وجود میآید. فورکها را توسعه دهندگان بلاک چین یا اعضای جامعه آن میتوانند راه اندازی کنند. این رخداد تاثیرات جدی میتواند بر کل پروتکل یک بلاک چین بگذارد. در واقع زمانی که در مقایسه با قوانین قدیمی بلوکهای معتبر جدید تولید شوند ممکن است برخی افراد در بلاکچین آنها را نامعتبر بدانند. زمانی که یک فورک رقم میخورد کاربران برای استفاده از قوانین مرتبط با آن باید نرمافزار خود را ارتقا دهند. در حقیقت زمانی که هارد فورک رقم میخورد اساساً یک ارز دیجیتال کاملاً جدید تولید میشود. دلیل این اتفاق آن است که یک واگرایی دائمی از نسخه قبلی بلاک چین رقم خورده است. در این شرایط یک کاربر مسیر جدید را دنبال میکند و کاربر دیگر به سراغ مسیر قدیمی میرود.
یعنی اگر یک گروه از کاربران به سراغ نسخه قدیمی نرمافزار بروند و بقیه از پلتفرم جدید بهرهمند شوند تقسیمی دائمی در بلاکچین رخ داده است. البته این را هم باید بگوییم که گاهی اوقات کاربرانی که به سراغ نرمافزار جدید رفتهاند تصمیم میگیرند به قوانین قدیمی بازگردند. با این حال سناریوی رایجتر این است که پس از ایجاد فورک جدید، کاربران قدیمی آرام آرام تصمیم میگیرند یا مجبور میشوند به سراغ نسخه جدید بروند و تغییرات اتفاق افتاده را بپذیرند. هرچند این احتمال هم وجود دارد که برای همیشه دو بلاک چین به وجود آمده به صورت نامحدود به موازات یکدیگر اجرایی گردند.
دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است توسعه دهندگان را مجبور به اجرایی کردن هارد فورک نماید. دلایل زیر شاید مهمترین مواردی باشند که بلاکچینها را مجبور به اجرایی کردن این فرایند کردهاند:
طبیعتاً کاربران دوست دارند بدانند پس از هاردفورک دارایی آنها چه تغییری را تجربه خواهد کرد. تغییرات دارایی افراد پس از این رخداد مشابه تقسیم سهام پس از برگزاری مجامع بورس نیست. پس از آنکه hard fork اتفاق بیفتد کاربران هیچ یک از سکههای دیجیتالی موجود خود را از دست نمیدهند بلکه در عوض واحدی از ارز دیجیتال جدید را دریافت خواهند کرد. هم ارز دیجیتالی قدیمی و هم ارز دیجیتال جدید دفاتر کل توزیع شده خود را حفظ مینمایند. بنابراین پس از این اتفاق دو ارز از هم جدا میشوند و شروع به معامله در ارزش گذاریهای کاملاً مستقل نسبت به یکدیگر میکنند. ارز دیجیتال جدید تنها بر اثر عوامل عرضه و تقاضا ارزش گذاری میشود و بر ارزش ارز دیجیتال قبلی تاثیری نخواهد گذاشت. با توجه به اینکه ارز دیجیتال جدید ارزش خود را از رمز ارز قبلی دریافت نمیکند تا زمانی که تقاضا از عرضه پیشی نگیرد و قیمت افزایش پیدا نکند، سکه جدید با ارزش صفر کار خواهد کرد.
هاردفورکها را برساس تغییراتی که ممکن است به شبکه اعمال نمایند در سه نوع مختلف دستهبندی میکنند. با سه دسته متفاوت آنها بیشتر آشنا خواهیم شد:
وقوع هاردفورک در یک بلاک چین مزایای مختلفی برای کاربران میتواند به همراه داشته باشد. مهمترین مزایای این اتفاق را با هم مرور خواهیم کرد:
طبیعتاً وقوع هاردفورک همانند هر رخداد دیگری در دنیای کریپتوکارنسی در کنار مزایایی که به همراه دارد چالشهایی هم برای کاربران و مدیران بلاک چین به وجود خواهد آورد. چند نمونه از مهمترین معایب و ایرادات این رخداد را در ادامه با هم بررسی خواهیم کرد:
شرایطی مانند هارد فورک معمولا ناگهان اتفاق میافتند و تصمیم گیری در زمان وقوع آنها یکی از مهمترین کارهایی است که هر کاربر دنیای کریپتوکارنسی باید انجام دهد. شما باید تصمیم بگیرید که از چه قوانینی پس از وقوع این اتفاق پیروی کنید. همچنین باید با تغییراتی که در شبکه اتفاق میافتد در کوتاهترین زمان ممکن خود را تطبیق دهید. برای اینکه در زمان وقوع hardfork آسیب کمتری متوجه شما شود و سریعاً بتوانید خودتان را با شرایط تطبیق دهید بهتر است در دورههای آموزشی ارز دیجیتال شرکت کنید. در این دورهها اطلاعاتی در اختیار کاربران قرار میگیرد که با کمک آن بتوانند با چنین چالشهایی مقابله نمایند. گروههای مالی همچون آرادفین دورههای با کیفیتی را در این زمینه برگزار میکنند که پیشنهاد میکنیم فرصت حضور در آنها را از دست ندهید.
میخواهم اولین نفری باشم که از پستهایی که در آرادفین منتشر میشود، آگاه شوم.
