آشنایی با شاخص ترس و طمع
شاخص ترس و طمع یکی از ابزار تحلیل بازارهای مالی است. این شاخص ارتباط نزدیکی با ضرب المثل قدیمی وال استریت دارد که میگوید بازارهای مالی توسط دو احساس قدرتمند طمع و ترس هدایت میشوند. این شاخص به تحلیلگران کمک میکند تا ارزیابی دقیقی از این موضوع داشته باشند که حرکات بازار سهام چگونه است و آیا قیمت سهم منصفانه میباشد یا خیر. یکی از ویژگیهای جالب این شاخص تایم فریم آن است. شما میتوانید شاخص طمع و ترس را به صورت روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه در اختیار داشته باشید. براساس این شاخص ترس باعث میشود قیمت سهام بیش از حد پایین بیاید و طمع میتواند قیمت آن را بیش از حد بالا ببرد. در واقع این شاخص روی احساسات سرمایهگذاران تاکید دارد و میگوید آنها ممکن است در شرایط حساس عقل سلیم را کنار بگذارند.
شاخص طمع و ترس چگونه عمل میکند؟
همانگونه که گفتیم شاخص ترس و طمع ارتباط نزدیکی با احساسات سرمایهگذاران دارد. هدف شاخص مورد نظر این است که از ابزارهای تحلیلی بازار مالی برای ارزیابی احساسات کمک بگیرد. براساس این شاخص فرض میکنیم هر زمان در بازار ترس حاکم شود سهام هر بازار کمتر از ارزش ذاتی آن معامله خواهد شد و طبیعتاً بازار در یک روند اصلاحی قرار خواهد گرفت. در طرف مقابل ترس، طمع قرار میگیرد که میتواند روندی صعودی برای بازار ایجاد کند. باید در نظر داشته باشیم که این شاخص اعتبار زیادی در بازارهای سهام داشته است.
برای اولین بار CNN این شاخص را بر اساس ۷ پارامتر جهت سنجش احساسات سرمایهگذاران در مقیاس صفر تا ۱۰۰ مورد استفاده قرار داد. هفت پارامتر مورد نظر را در ادامه خدمت شما معرفی خواهیم کرد. خوب است بدانید که اعداد صفر تا صد در این شاخص چه تفسیری دارند. عدد ۵۰ در این شاخص نشان دهنده حالت خنثی در بازار است. اگر شاخص روی اعداد صفر تا ۴۹ باشد یعنی ترس بر بازار حاکم است. طبیعتاً اعداد بین ۵۱ تا ۱۰۰ نیز نشان دهنده طمع در بازار برای خرید هستند.
پارامترهای ارزیابی بازار در شاخص ترس و طمع
همانگونه که در بخش قبلی گفتیم شاخص ترس و طمع بر اساس هفت پارامتر، بازار را برای شما ارزیابی میکند. ۷ پارامتر به کار رفته در این شاخص به صورت زیر هستند:
- حرکت قیمت: در این اندیکاتور، ترس و طمع سهامداران در مقابل میانگین متحرک ۱۲۵ روزه به نمایش گذاشته میشود. به عنوان مثال سقوط بازار سهام آمریکا در سال ۲۰۱۸ شاهد کاهش قابل توجه این اندیکاتور بود. این اتفاق نشان دهنده آن بوده که ترس بر بازار حاکم شده است.
- قدرت قیمت: این اندیکاتور نسبت سهمهایی که بالاترین قیمت خود را در یک سال گذشته به دست آوردهاند در مقایسه با سهمهایی که به پایینترین حد خود رسیدهاند، نشان میدهد.
- وسعت قیمت: این اندیکاتور نیز قرار است حجم معاملات سهمها را با هم مقایسه کند. در حقیقت این پارامتر تعداد سهمهایی که در حال افزایش هستند را با سهمهای در حال کاهش مقایسه میکند.
- Put and Call Options: این اندیکاتور نشان دهنده سهمهایی هستند که بر اساس قرارداد اختیار معامله در بازار عرضه میشوند. در این اندیکاتور هر زمان نسبت خرید به تماس افزایش پیدا کند نشان دهنده ترس سرمایهگذاران برای ورود به بازار است. هر زمان هم که نسبت تماس به خرید بالاتر برود یعنی سرمایهگذاران برای خرید سهام طمع بیشتری پیدا کردهاند.
- نوسانات بازار: برای بررسی نوسانات بازار سهام آمریکا از شاخصی تحت عنوانVIX استفاده میشود. این شاخص نشان دهنده ترس و طمع سرمایهگذاران در طول ۳۰ روز آینده است. هر زمان بازار در روند صعودی قرار داشته باشد، VIX پایینتر خواهد بود و این یعنی طمع در بازار وجود دارد. با این وجود هر زمان اندیکاتور VIX رشد پیدا کند نشانه آن خواهد بود که بازار درگیر ترس شده است.
- تقاضای پناهگاه امن: معمولاً زمانی که نوسانات در بازار زیاد میشود سرمایهگذاران به دنبال پناهگاههای امن هستند که این موضوع نشان دهنده ترس حاکم بر بازار میباشد. اندیکاتورSafe Haven Demand تفاوت بین بازده اوراق قرضه خزانهداری و سهام را طی ۲۰ روز معاملاتی گذشته نشان میدهد. دلیل این کار آن است که هر زمان ترس در بازار جریان پیدا میکند، اوراق قرضه بیشتر مورد توجه سرمایهگذاران قرار میگیرد. البته این چیز عجیبی نیست چرا که اوراق قرضه ریسک کمتری نسبت به سهام در شرایط پرنوسان دارند.
- Junk Bond Demand: این اندیکاتور زمانی اهمیت پیدا میکند که تقاضا برای اوراق قرضه ناخواسته در بازار نسبت به اوراق قرضه دولتی بیشتر شده باشد.اوراق قرضه ناخواسته ریسک بالاتری نسبت به اوراق قرضه دولتی دارند و همین موضوع نشان دهنده آن است که سرمایهگذاران دچار طمع شدهاند. البته هر زمان نسبت تقاضا برای اوراق قرضه دولتی در مقایسه با اوراق قرضه ناخواسته بیشتر شود طبیعتاً ترس سرمایهگذاران بیشتر شده است.
شاخص طمع و ترس در ارزهای دیجیتال چگونه مورد استفاده قرار میگیرد؟
شاخص ترس و طمع در بازار ارزهای دیجیتال هم مورد استفاده قرار میگیرد. برای این بازار معمولاً شش شاخص زیر جهت ارزیابی احساسات سرمایهگذاران کریپتوکارنسی مورد توجه هستند:
- نوسانات: در ارزیابی شاخص طمع و ترس ارزهای دیجیتال نوسانات ۲۵ درصد تاثیر دارند. این اندیکاتور نوسانات فعلی و حداکثر حد ضرر ارز دیجیتال مورد نظر را ارزیابی کرده و آن را با میانگین یک ماه و سه ماه گذشته مقایسه میکند. بالا رفتن این شاخص نشان دهنده افزایش ترس در بازار و پایین آمدن آن نشان دهنده طمع موجود در بازار میباشد.
- مومنتوم: این اندیکاتور حجم معاملات بازار و حرکت قیمت را در مقایسه با میانگین ۳۰ روز و ۹۰ روز قبلی مقایسه میکند. اگر حجم خرید رشد کرده باشد یعنی بازار در حالت طمع قرار دارد و اگر حجم آن پایینتر آمده باشدطبیعتاً نشان دهنده ترس حاکم بر بازار میباشد. ضمناً در نظر داشته باشید که این شاخص هم ۲۵ درصد در ارزیابی ترس و طمع بازار تاثیر میگذارد.
- سوشال مدیا: این شاخص وضعیت رسانههای اجتماعی به ویژهX را مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد. افزایش حدس و گمانها در رسانههای اجتماعی نشان دهنده علاقه کاربران به خرید ارزهای دیجیتال است و حرص آنها برای ورود به این بازار را نشان میدهد. در طرف مقابل هر زمان صحبتها در مورد یک ارز دیجیتال کاهش پیدا کند یعنی بازار آن ترسناک شده است. تاثیر این اندیکاتور نیز 15 درصد میباشد.
- Surveys: این اندیکاتور در ارزیابی شاخص ترس و طمع، ۱۵ درصد تاثیر دارد.تجزیه و تحلیلهای این شاخص معمولاً بر اساس پلتفرم نظرسنجی عمومی Com انجام میشود. این سایت اینترنتی نظرسنجیهای هفتگی در مورد ارزهای دیجیتال دارد و ارزیابی پاسخ دهندگان نسبت به بازار کریپتو را نشان میدهد. با کمک این نظرسنجی میتوان احساسات سرمایهگذاران ارزهای دیجیتال را بهتر متوجه شد.
- تسلط: هرچه تسلط یک ارز دیجیتال بر بازار بیشتر شود طبیعتاً تاثیرگذاری آن هم افزایش پیدا میکند. مثلاً تسلط بیشتر بیت کوین بر بازار نشان دهنده آن است که معاملهگران کریپتوکارنسی نسبت به آینده آلتکوینها ترس دارند. در طرف مقابل هر زمان تسلط مهمترین ارز دیجیتال کاهش پیدا کند، نشان دهنده آن است که سرمایهگذاران طمع بیشتری برای خرید آلت کوینها پیدا کردهاند. تاثیر تسلط در بررسی ترس و طمع حاکم بر بازار فقط 10 درصد است.
- ترند: آخرین پارامتری که در ارزیابی شاخص ترس و طمع کریپتوکارنسی مورد ارزیابی قرار میگیرد ترند است. این شاخص، اطلاعات را از Google Trends دریافت میکند. در واقع Google Trends جستجوهای مختلف مرتبط با بیت کوین را در اختیار تحلیلگران شاخص طمع و ترس قرار میدهد. مثلاً وقتی کاربران عبارتی همچون سقوط تاریخی بیت کوین را جستجو میکنند یعنی نسبت به آینده آن ترس دارند. از طرفی وقتی آنها از کلماتی همچون موفقیت با بیت کوین برای جستجو در گوگل استفاده میکنند یعنی طمع زیادی برای خرید این ارز دیجیتال دارند.
بررسی مزایای استفاده از شاخص ترس و طمع
استفاده از شاخص ترس و طمع در ارزیابی بازار مزایای زیادی برای تحلیلگران میتواند داشته باشد. به عقیده کارشناسان موارد زیر به عنوان مزایای بهره بردن از این شاخص عنوان میشوند:
- تحلیل سریع احساسات: شاخص طمع و ترس ماکتی کوچک اما سریع از احساسات بازار را برای تحلیلگران به نمایش میگذارد. سرمایهگذاران بازارهای مالی با کمک این ابزار میتوانند سریعاً این موضوع را بررسی کنند کهکدام خلق و خو در بازار حاکم است. در واقع آنها میتوانند تشخیص دهند که آیا سرمایهگذاران در حال حاضر در حالت ترس هستند یا حرص بیشتری برای خرید سهم دارند و یا در وضعیت خنثی قرار میگیرند.
- تحلیل روند: تقریباً میتوان گفت تمام کارهایی که تحلیلگران انجام میدهند برای این است که روند بازار را به درستی پیش بینی نمایند. شاخص طمع و ترس به آنها کمک میکند تا در تشخیص روندهای بالقوه صحیحتر عمل نمایند.اگر آنها بتوانند از این شاخص برای تشخیص درست خود کمک بگیرند میتوانند استراتژیهای مناسبی برای موفقیت در معاملات خود برنامهریزی نمایند.
- مدیریت ریسک: یکی دیگر از مواردی کهدر موفقیت معاملهگران بازارهای مالی تاثیر بسیار زیادی دارد، مدیریت ریسک است. پویایی ترس و طمع به سرمایهگذاران اجازه میدهد کنترل بهتری روی ریسک و سرمایه خود داشته باشند. زمانی که بازار بیش از حد درگیر ترس یا طمع میشود این هشدار را به سرمایهگذاران میدهد که پورتفوی خود را برای ریسک مرتبط با شرایط خرید یا فروش تنظیم کنند.
چرا از شاخص طمع و ترس استفاده نکنیم؟
استفاده از شاخص ترس و طمع همانگونه که مزایای زیادی برای معاملهگران بازارهای مختلف دارد، میتواند آنها را دچار مشکلاتی هم کند. مهمترین معایبی که میتوانیم برای این شاخص عنوان کنیم عبارتند از:
- تکیه بر احساسات: تکیه بیش از حد روی احساسات معمولا نتایج خوبی در هیچ کجای زندگی به همراه ندارد. بر همین اساس اگر بخواهید بازار را فقط بر اساس شاخص طمع و ترس ارزیابی کنید ممکن است بیش از حد احساساتی عمل نمایید و از دیگر تحلیلهای تکنیکال و بنیادی غافل بمانید.البته قطعاً این شاخص میتواند در تحلیل بازار مفید باشد اما تمرکز کامل بر روی آن معمولاً نتایج مفیدی به همراه ندارد. باید این مورد را در نظر داشته باشید که احساسات بازار معمولاً بیثبات هستند. در این شرایط تصمیماتی که صرفاً بر اساس احساسات معاملهگران گرفته شوند ممکن است با شرایط واقعی بازار همخوانی نداشته باشند.
- قدرت محدود: شاخص ترس و طمع با تمام ویژگیهای مثبتی که دارد اما برای پیشبینی اتفاقات آینده بازار چندان قدرتمند نمیباشد. در واقع شاید با کمک این شاخص بتوانید وضعیت فعلی بازار را درست ارزیابی کنید اما نمیتوانید اتفاقات آینده را دقیق پیشبینی نمایید. نکته مهم اینجا است که اساس سرمایهگذاری روی پیشبینی اتفاقات آینده پایهریزی میشود.
- پویایی بازار: بازارهای مالی پویایی خاصی دارند و مدام در حال تغییر میباشند.شاخص طمع و ترس تنها میتواند چیزی شبیه به یک عکس فوری در یک لحظه خاص از بازار را به شما نشان دهد. با این وجود باید دقت داشته باشید که احساسات کاربران در آن لحظه ممکن است سریعاً تغییر کرده و طبیعتاً روی حرکات بازار تاثیر جدیدی بگذارد. به همین دلیل نمیتوان برای تصمیمگیریهای بلند مدت روی چنین شاخصی سرمایهگذاری بیش از حدی داشت.
از شاخص ترس و طمع استفاده کنیم یا نه؟
احتمالاً مطالعه مزایا و معایب شاخص ترس و طمع این سوال را در ذهن شما ایجاد کرده است که اصلاً به سراغ استفاده از این شاخص بروید یا خیر. قطعاً در ابتدا این ابهام را دارید که اصلاً به سراغ یادگیری این شاخص بروید یا نیازی به آن نخواهید داشت. توصیه ما به شما این است که با هر پیش زمینه فکری، دوره آموزشی مرتبط با این شاخص را پشت سر بگذارید. هرچه با ابزار تحلیلگری بیشتری آشنا شوید، توانمندی شما در شناخت بازار و فرصتهای موجود در آن بیشتر خواهد شد. حال اگر شاخص را شناختهاید و نحوه استفاده از آن را میدانید احتمالاً در این زمینه تردید دارید که در تحلیلهای خودتان آن را تاثیر دهید یا ندهید. ایرادی ندارد که از شاخص ترس و طمع در تحلیل و استراتژی خودتان کمک بگیرید اما همیشه باید یک نکته را در نظر داشته باشید. این شاخص زمانی مفید است که سیگنالهای آن توسط دیگر ابزار موجود در بازار تایید شوند.
چگونه از شاخص طمع و ترس کمک بگیریم؟
برای کمک گرفتن از شاخص ترس و طمع ابتدا باید آن را به طور کامل بشناسید و فرایند استفاده از آن را یاد بگیرید. البته همانگونه که در بخش قبلی اشاره کردیم این شاخص زمانی میتواند شما را به سمت موفقیت حرکت دهد که آن را کنار دیگر ابزار تحلیلگری خودتان قرار دهید. شما میتوانید شاخص طمع و ترس را در کنار دیگر ابزارهای تحلیلگری طی یک دوره آموزش ارز دیجیتال بشناسید. دورههای مختلفی در ایران برای تحلیل فضای کریپتوکارنسی برگزار میشود که میتوانید در آنها شرکت نمایید. معمولا موسسات مالی به روز و مدرنی همچون آرادفین دورههای بهتر و با کیفیتتری در این زمینه برگزار میکنند.